Sociaal Zekerheidsrecht

Nederland heeft een uitgebreid stelsel aan wetten en regelgeving op het gebied van de sociale zekerheid. Als onderdeel van het bestuursrecht regelt het Sociaal zekerheidsrecht het geheel aan rechten en verplichtingen van iedereen die te maken heeft met sociale zekerheid: werkgevers, werknemers, arbeidsongeschikten, werklozen, ouderen en zelfstandigen. Komt iemand, tijdelijk of blijvend, in financiële moeilijkheden, dan vormt de overheid het vangnet door middel van sociale verzekeringen en sociale voorzieningen.

Sociale voorzieningen

Uitingen van sociale voorzieningen zijn een uitkering, een product (bijvoorbeeld een medisch hulpmiddel) of een dienst (zoals verzorging). Voor sociale voorzieningen zijn geen premies verschuldigd; de overheid betaalt uit algemene middelen (belastingen).

Met ingang van 1 januari 2015 is de Participatiewet (voorheen de Wet werk en bijstand) in werking getreden. Iedereen die kan werken, maar daarbij ondersteuning nodig heeft, valt onder de Participatiewet. Hierin zijn de Wet Werk en Bijstand, de Wet Sociale Werkvoorziening en een groot deel van de Wajong (Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten) als het ware samengevoegd.

Sociale verzekeringen

De sociale verzekeringen bestaan uit volksverzekeringen en werknemersverzekeringen.

Volksverzekeringen worden gefinancierd door inkomensafhankelijke premies en belastingen. Iedereen die loonbelasting moet betalen, betaalt hieraan mee. Onder volksverzekeringen vallen o.a. de Zorgverzekeringswet, de Algemene Ouderdomswet (AOW) en de Algemene Nabestaandenwet (Anw).

De werknemersverzekering wordt betaald via premies door werknemers en werkgevers en verzekert werknemers (mensen in loondienst) tegen inkomensverlies als ze werkloos, arbeidsongeschikt of ziek worden. Werknemersverzekeringen zijn vastgelegd in de Werkloosheidswet (WW), Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO), Ziektewet (ZW) en de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA).

Het sociaal zekerheidsrecht maakt onderdeel uit van het bestuursrecht.